اگر از مردم در کشور‌های غربی سوال شود که چند تا از مهمترین تمدن‌های دنیای باستان را نام ببرند، بسیاری از آن‌ها یونان، رم و مصر را نام می‌برند. اگر از آن‌ها بخواهیم که چند تمدن دیگر را نام ببرند احتمالاً به بین‌النهرین، یا شاید آشور اشاره می‌کنند. درصد اندکی از آن‌ها نیز ممکن است چیز‌هایی درباره گیلگمش شنیده باشند و تعداد انگشت‌شماری را ممکن است پیدا کرد که بدانند گیلگمش درواقع یکی از پادشاهان افسانه‌ای ادبیات بین‌النهرین بوده است، اما اطلاعات‌شان از این فراتر نخواهد بود.
درواقع، قرن‌ها قبل از این که یونانیان باستان دژ‌های خود را بنا کنند و در مدیترانه دست به لشکرکشی‌های ماجراجویانه بزنند، قرن‌ها قبل از شکوه فراعنه مصر، منطقه بین‌النهرین، جایی بین دو رود دجله و فرات، شاهد ظهور و سقوط شاید اولین «تمدن عالی» بشری در تاریخ، یعنی سومر، بود.
به گفتهی آناپرس ، این تمدن صاحب ادبیات بود؛ اولین شواهد مربوط به چرخ، کانال، شهری شدن و قانونگذاری متعلق به اینجاست؛ آن‌ها یک سیستم شمارش داشتند که روز‌ها را به ۲۴ ساعت و ساعت‌ها را به ۶۰ دقیقه تقسیم می‌کرد. الهه یونانی آفرودیت از روی الهه‌ای به نام ایشتار، که خود تجلی الهه اینانا الهه عشق و جنگ سومری‌ها، الگوبرداری شده بود. داستان‌های خدایان سومر باستان و قهرمان‌هایش از جمله گیلگمش قلب و بطن بسیاری از افسانه‌های بعد از آن را تشکیل می‌دادند.
علیرغم همه این‌ها، تاثیر سومری‌ها عمدتاً در کتاب‌های درسی تاریخی، حداقل در دنیای غرب، دیده نمی‌شود. بیرون از عراق، بسیاری از اساتید کتب کلاسیک هرگز چیزی قدیمی‌تر از یونانی‌ها نخوانده‌اند.
اما به زودی این رویه تغییر خواهد کرد. با پیشرفت‌های جدید در زمینه هوش مصنوعی، دیجیتالیزه‌سازی و همکاری‌های بین‌المللی بین دانشگاه‌ها به نظر می‌رسد که این سرزمین با فرهنگ غنی، شهر‌های باستانی و اولین ادبیات دنیا بالاخره به دنیا معرفی خواهد شد. در دانشگاه‌ها، مطالعه این فرهنگ‌های باستانی با زبان‌های جذاب و منابع مکتوب عظیم‌شان امروز از قضا به یکی از پر ارجاع‌ترین و جذابترین رشته‌های علوم انسانی تبدیل شده است.
امروز به مدد هوش مصنوعی، دانشمندان و مورخان می‌توانند حدود ۵ میلیون کلمه متن سومری و حدود ۱۰ میلیون کلمه متن اکدی باستانی- یعنی میلیون‌ها کلمه بیشتر از زبان رومی باقی مانده در ادبیات لاتین- را پردازش کنند. در واقع، زبان اکدی که حوالی ظهور و تولد مسیح از بین رفت، بعد از یونانی دومین زبان پر مرجع دوران باستان است.
لوح‌های گلی بسیار زیادی در این منطقه یافت شده‌اند، اما هنوز از آن‌ها رمزگشایی نشده و هر روز نیز تعداد بیشتری کشف می‌شوند. امروز نوشتن درباره آن‌ها با کمک هوش مصنوعی ممکن شده است. محققان می‌گویند تحقیق درباره این لوح‌های گلی باستانی مثل تحقیق درباره ادبیات کلاسیک یونانی در طول دوران رنسانس است. آن‌ها می‌گویند مثل محققانی که در صومعه‌های عصر رنسانس تحقیق می‌کردند و ناگهان با اثری از افلاطون روبه‌رو می‌شدند که تا قبل از آن کسی آن را ندیده بود، امروز نیز دقیقاً همین شرایط وجود دارد.
